Na kontynentalnym terytorium i wyspach Hiszpanii znajduje się ponad 400 rezerwatów biosfery i parków przyrody. Obszary chronione zajmują około 10% całkowitego terytorium Królestwa Hiszpanii. Niemal połowa z nich znajduje się na wyspach, jedna czwarta w Katalonii, a około 20% w Andaluzji.
Te obszary chronione różnią się krajobrazem, sceneriami, biosferą i charakterem terenu: są wśród nich tereny górskie, pustynne, morskie, tropikalne i wulkaniczne.
Na terytorium Hiszpanii znajduje się 15 Parków Narodowych: dziesięć z nich położonych jest na Półwyspie Iberyjskim, cztery na Wyspach Kanaryjskich, a jeden na Balearach. Oto ich ranking z uwzględnieniem rocznej liczby odwiedzających. Zaczniemy od najbardziej popularnego wśród turystów Parku Narodowego Wulkanu Teide.
Park Narodowy — to szczególny obszar przyrody, na którym w celu ochrony środowiska ograniczona jest działalność człowieka.
W przeciwieństwie do rezerwatów, gdzie działalność człowieka jest prawie całkowicie zabroniona (polowania, turystyka itp.), na teren parków narodowych dopuszczani są turyści, w ograniczonym zakresie dozwolona jest również działalność gospodarcza.
1. Teide
Park Narodowy Wulkanu Teide (Parque nacional del Teide) to najwyższy punkt geograficzny Wysp Kanaryjskich i całej Hiszpanii, największy park przyrody i lider pod względem popularności wśród turystów. Znajduje się on na Teneryfe i zajmuje około 18900 ha powierzchni wyspy. Szczyt Teide (3718 m n.p.m.) leży w centrum kaldery Las Cañadas. Występuje tu skąpa roślinność z rzadkimi krzewami, niskimi drzewami i suchą trawą. Nie ma większych zwierząt – żyją tylko jaszczurki, jeże, króliki i dzikie koty.
Głównym celem wszystkich turystów odwiedzających Teide jest wejście na szczyt wulkanu. Trasa pieszego wejścia uważana jest za bardzo trudną, większość chętnych wjeżdża kolejką linową. Po kalderze wytyczone są szlaki piesze. Można tu obserwować gwiazdy, podziwiać unikalne księżycowe krajobrazy wyciosane przez wiatry w wulkanicznym tufie, zobaczyć malownicze Skały de Garcia, wśród których stoi symbol wyspy, Cinchado – Palec Boga.
2. Picos de Europa
Picos de Europa (Parque nacional de Picos de Europa) – tak zwane „Piki Europy”, duży park narodowy o powierzchni 647 km², położony na terenie trzech hiszpańskich prowincji: Kastylii i Leónu, Kantabrii i Asturii. „Pikami” nazywa się od wieków białe szczyty Gór Kantabryjskich – jest tu około trzech setek skał o niezwykłych kształtach, wśród nich 14 szczytów o wysokości ponad 2600 metrów. W zachodniej części pomiędzy szczytami górskimi rozciągają się dwa jeziora lodowcowe.
Na terenie Picos de Europa żyją rzadkie ptaki drapieżne, wilki iberyjskie, koziorożce kantabryjskie i dziki. Do górskich rzek zapuszcza się atlantycki łosoś, a w jaskiniach bytują liczne kolonie nietoperzy.
Główne szczyty znajdują się w części centralnej. U podnóża szczytu Urrielliu leży unikalna górska wioska Bulnes, do której nie prowadzą żadne drogi – jedynie wąska ścieżka skalna. Obecnie każdy może wjechać do tej wysokogórskiej wioski kolejką linową, która działa od 2001 roku i łączy wsie Bulnes i Poncebos.
W różnych sektorach parku narodowego utworzono punkty widokowe. Jednym z nich jest taras widokowy Fuente De z przezroczystą podłogą. Turystów wozi tam kolejka linowa, a zjechać można samodzielnie. Dla odpoczynku wędrowców, którzy schodzą pieszo, na zboczach górskich zbudowano schroniska.
3. Timanfaya
Timanfaya (Parque nacional de Timanfaya) to park wulkaniczny na zachodzie Lanzarote (Wyspy Kanaryjskie). Turystów przyciągają tu nierealne “marsjańskie” krajobrazy, powstałe po wielkim wybuchu wulkanicznym, który miał miejsce na wyspie w XVIII wieku. Roślinności praktycznie tu nie ma, tylko nieliczne niskie krzewy.Po Timanfaje prowadzi 14-kilometrowa trasa objazdowa dla autobusów. Kultowym obiektem parku jest restauracja “El Diablo”, zbudowana nad kraterem uśpionego wulkanu. Goście są zapraszani do spróbowania potraw przygotowanych nad “wulkaniczną piecą”. W Timanfaje organizowane są również wycieczki na wielbłądach.
4. Sierra Nevada
Sierra Nevada (Parque Nacional Sierra Nevada) położona jest w południowo-wschodniej części kraju, na terenie prowincji Almeria i Grenada. Góry Sierra Nevada są wyjątkowym środowiskiem naturalnym, gdzie żyją rzadkie zwierzęta, rośnie ponad dwa tysiące gatunków roślin, z których kilkadziesiąt to endemity parku narodowego.
W Sierra Nevada utworzono kilka centrów botanicznych, znajduje się tam obserwatorium, można również odwiedzić tybetański klasztor pielgrzymkowy O-Sel-Ling. W sezonie zimowym działa ośrodek narciarski, najwyżej położony na terenie Hiszpanii.
5. Garajonay
Park Narodowy Garajonay (Parque nacional de Garajonay) położony jest na okrągłej wyspie La Gomera na Wyspach Kanaryjskich. Park nosi nazwę uśpionego wulkanu. Większą część jego obszaru zajmują wiecznie zielone lasy subtropikalne, a na zboczach wulkanicznych rosną relikty drzew. Naukowcy odkryli tu ponad 450 endemicznych gatunków roślin. Istnieje również endemiczny przedstawiciel świata zwierząt – gołąb kanaryjski. W Garajonay żyją rzadkie bezkręgowce, owady i nietoperze.
Najpiękniejszym obszarem parku jest Laguna Grande (La Laguna Grande) z wilgotnym lasem laurowym. Można spacerować po nim krótką trasą i podziwiać widoki z punktów widokowych. Miłośników wspinaczki górskiej przyciąga szczyt Alto de Garajonay (1487 m). W parku Garajonay można również odwiedzić ogród botaniczny i muzeum ekologii.
6. Ordesa i Monte Perdido
Ordesa i Monte Perdido to szeroko znany park narodowy w regionie Sobrarbe w prowincji Huesca w Aragonii (Parque Nacional de Ordesa y Monte Perdido). Prezentuje on praktycznie wszystkie typy pirenejskich krajobrazów: dziwaczne szczyty górskie, wąwozy i kaniony, kotły polodowcowe i wodospady. Obszar ten charakteryzuje się zróżnicowanymi strefami leśnymi, na wysokogórskich łąkach kwitną edelweisy. W lasach żyje wiele gatunków zwierząt, ptaków i gadów. W czystych wodach rzek występują ryby i płazy.
Najwyższym punktem tego obszaru jest góra Monte Perdido z lodowcowymi jeziorami u stóp. Najpiękniejsza jest Dolina Ordesa (Valle de Ordesa). Warto również zobaczyć unikalne krajobrazy krasowe: wąwóz Escuaín (Gargantas de Escuaín) i kanion Añisclo z wspaniałym wodospadem Cola de Caballo. Po parku przebiegają szlaki piesze, konne i ścieżki przyrodnicze.
7. Kaldera Taburiente
Kaldera Taburiente (Parque nacional de la Caldera de Taburiente) to park narodowy na wyspie La Palma na Wyspach Kanaryjskich. Jest to niezwykły krajobraz, przedstawiający kocioł wulkaniczny o średnicy 10 km, którego najwyższym punktem jest szczyt Roque Los Muchachos (2426 m). Na tym szczycie znajduje się Europejskie Obserwatorium Astrofizyczne z unikalnymi teleskopami, które można zwiedzać podczas wycieczek.
Uważa się, że kaldera powstała w wyniku erozji. W jej tunelach i wąwozach znajdują się źródła słodkiej wody i wodospady, a na stromych, skalnych ścianach można podziwiać różnorodne warstwy geologiczne. Skaliste ściany kaldery porastają endemiczne sosnowe zagajniki, cedry, paprocie i wrzos. Wśród malowniczych skał wyróżnia się święta skała Idafe – pomnik przyrody i starożytny symbol kultowy. Po terenie parku można podróżować samochodem, a do punktu widokowego prowadzi 7-kilometrowa, stroma droga górska.
8. Aigüestortes i Jezioro San Mauricio
Aigüestortes i Jezioro San Mauricio (hiszp. Parque nacional de Aiguas Tortas y Lago de San Mauricio, kat. Parc Nacional d’Aigüestortes i Estany de Sant Maurici) to park narodowy w katalońskich Pirenejach. Znajduje się tu czterysta lodowcowych jezior i liczne wodospady. Wśród ośnieżonych szczytów rozciągają się alpejskie łąki, zielone lasy iglaste i zabytki romańskiej architektury z XII wieku. W górach i dolinach parku żyje wiele rzadkich gatunków zwierząt.Jezioro San Maurisio to najsłynniejszy obiekt przyrodniczy parku. Najpiękniejsza dolina – to wąski kanion Estret-de-Kołjegats nad rzeką Nogera (Noguera). Goście parku mogą odwiedzić jedną z przytulnych schronisk górskich, gdzie serwowana jest lokalna kuchnia. Tutaj, w Katalonskich Pirenejach, przyjeżdżają miłośnicy raftingu i alpinizmu.
9. Monfragüe
Park Narodowy Monfragüe (Parque nacional de Monfragüe) położony jest w dolinach rzek Tajo (Tajo) i Tietar (Tiétar) w prowincji Estremadura. Można tu zobaczyć rzadkie ptaki – czarne bociany, orły cesarskie, sępy płowe. Wzdłuż brzegów Tajo żyją jaszczurki, żaby, trytony, węże. W dębowych lasach mieszkają rysie i dziki. W tym parku zachowały się ostatnie fragmenty dziewiczych śródziemnomorskich lasów.
W Monfragüe organizowane są piesze wycieczki, zajęcia edukacyjne dla miłośników przyrody. Na jednym ze wzgórz znajduje się zrujnowana muzułmańska twierdza z IX wieku Castillo de Monfrague, z której roztaczają się niesamowite widoki na wspaniałą dolinę. Inny wspaniały punkt widokowy znajduje się przy głównej drodze – El Salto del Gitano (Mirador del Salto del Gitano). Stąd widać skałę Peña Falcon, na której można zobaczyć sępy, czarne bociany, sępy płowe, egipskie sępy, sokoły wędrowne, orły przednie i puszczyki.
10. Doñana
Park Narodowy Doñana (Parque nacional y natural de Doñana) znajduje się w Andaluzji, niedaleko miasteczka Sanlúcar de Barrameda. Należy do trzech prowincji: Huelvy, Sewilli i Kadyksu. Ten obszar przyrodniczy obejmuje różne ekosystemy: lasy, ruchome piaski i wydmy na atlantyckim wybrzeżu, bagniste obszary w rozgałęzionej delcie Gwadalkiwiru. Każdy system przyrodniczy ma swój własny skład roślinności i fauny.
Doñana jest corocznie domem dla tysięcy migrujących ptaków. Gnieżdżą się tu rzadkie gatunki ptaków, żyją również endemiczne ssaki (np. ibiryska). Flora parku narodowego reprezentowana jest przez prawie tysiąc gatunków roślin – w tym endemity Andaluzji.
Teren Doñany jest kontrolowany, a wycieczki możliwe są tylko z przewodnikiem. Główną atrakcją turystyczną jest jezioro Acebradia, na którym żyją kolonie ptaków. Od jeziora rozpoczyna się wycieczka autobusowa, obejmująca wszystkie ekosystemy parku.
11. Park Atlantyckich Wysp Galicji
Park Narodowy Atlantyckich Wysp w Galicji (Parque nacional de las Islas Atlánticas de Galicia) ciągnie się łańcuchem od ujścia Arousy do zatoki Vigo. Rezerwat znajduje się na archipelagu Cíes (Cíes), wyspach Ons (Ons), Cortegada (Cortegada), Sálvora (Sálvora) i przyległych akwenach morskich. Cała jego powierzchnia wynosi 8400 ha.
Jest to unikalny kompleks przyrodniczy z lasami laurowymi na powierzchni i rozległymi podwodnymi zaroślami u wybrzeży wysp. Spotykane są tutaj rzadkie i nawet endemiczne gatunki glonów, korale i anemony, mięczaki. U wybrzeży żyją delfiny, na wyspach gniazdują mewy śródziemnomorskie, kormorsny, maskonury i nurki.
Dwie główne wyspy grupy Cíes łączy najpiękniejsza plaża Rodas (Playa de Rodas), która znajduje się w rankingu najlepszych plaż świata. Wybrzeża wysp pokryte są białym kwarcdowym piaskiem. Najwyższym punktem archipelagu jest Monte Faro. Z tej samej góry Monte Faro roztaczają się widoki na okolice. Na wyspie znajduje się kemping na 800 miejsc, można tu pozostać na kilka tygodni, aby odpocząć, zwiedzać i obserwować ptaki.
12. Tablas de Daimiel
Park Las Tablas (Parque nacional de las Tablas de Daimiel) należy do Kastylii-La Manchy, znajduje się w prowincji Ciudad Real i położony jest między miasteczkami Daimiel i Villarrubia de los Ojos. Powierzchnia parku narodowego to około 2000 ha. Ten unikalny bagnisty teren, najmniejszy w Hiszpanii, powstał u zbiegu rzek Cigüela i Guadiana.
Woda w tych rzekach ma różny poziom zasolenia i tworzy unikalne warunki dla roślin i zwierząt. Żyją tu różnorodne gatunki ptaków: czapla purpurowa, flamingi, kaczki, czarne bociany, sokół rdzawoboczny. W parku żyje ponad 10 gatunków gadów: różne żółwie, gady, wąż Monpellier, tryton marmurkowy, żaba stawowa. Są też ssaki: lisy i króliki, tchórze i wydry, dziki, borsuki i nutrie. W miejscowości Villarrubia de los Ojos znajduje się najlepszy punkt widokowy parku.
13. Cabañeros
Podobnie jak w większości hiszpańskich parków narodowych, w Cabañeros istnieją trasy spacerowe. A także oferowane są turystom nocne wycieczki astronomiczne z warsztatami na temat korzystania z teleskopu.
14. Archipelag Cabrera
Park Narodowy Cabrera obejmuje terytorium całego archipelagu na Wyspach Balearskich. Nosi nazwę Parque Nacional Marítimo-Terrestre del Archipiélago de Cabrera i obejmuje 18 wyspowych formacji (największą wyspą jest Cabrera). Jest to rezerwat lądowo-morski: zajmuje około 100 km²; 87 km² całkowitej powierzchni to akweny.
Ze względu na odizolowane usytuowanie tego obszaru przyrodniczego, zawsze jest tu mało ludzi, co zapewnia idealne warunki do gniazdowania ptaków. Na wyspach żyją kolonie kormoranów i mew, występują burzyki, zatrzymują się tam ptaki przelotne w czasie migracji. Żyją tu także gady – jaszczurki balearskie.
Bogaty jest świat podwodny parku – u wybrzeży spotyka się ponad dwieście gatunków ryb, delfiny, żółwie morskie; zachował się niezwykle rzadki ekosystem olbrzymich podwodnych łąk glonów Posejdona. Flora wyspiarskiego parku obejmuje ponad 500 odmian roślin, 40 gatunków mchów i porostów.
Poruszanie się jest tu ograniczone, małe statki zrzucają kotwicę w ściśle określonym miejscu. Ograniczone są także nurkowanie i swobodne spacery. Na Cabrerze zachował się fort z XIV wieku z punktem widokowym; otwarto muzeum “Es Celler”.
15. Guadarrama
Park Guadarrama (Parque nacional de la Sierra de Guadarrama) położony jest między Segowią a Madrytem, wśród gór Sierra de Gredos (Ávila) i Sierra de Ayllón (Guadalajara). Uzyskał status parku narodowego w 2013 r. Rezerwat obejmuje 11 różnych ekosystemów: sosnowe lasy i zagajniki dębu korkowego, górzystych pól, pastwisk, zarośli jałowca i krzewów.
W górach żyją koziorożce hiszpańskie, sarny i daniele, dziki, borsuki, kuny, kilka gatunków dzikich kotów, lisy i zające. Na terenie Guadarramy gnieżdżą się orzeł Adalberta i sęp płowy. Najbardziej uczęszczanymi obszarami są niezwykłe formacje skalne La Pedriza i park przyrody Peñalara.
